SERVET VERGİSİ NEDİR?

Koronavirüs pandemisi ve yaşanan ekonomik krizlerle birlikte birçok vergi gündeme gelmeye başladı. Bunlardan birisi de servet vergisi oldu. ABD senatörleri, yakın zamanda servet vergisini gündeme getirdi. Peki nedir bu servet vergisi, faydalı mı?

Servet Vergisi Hakkında

Servet vergisi ya da varlık vergisi, vergi mükellefinin servetine dayalı olarak hesaplanarak alınan bir vergi türüdür. Servet vergisi; nakit para, mevduat, banka hesapları, gayrimenkul, emeklilik hesapları, fonlar vb. yüklü miktarda para barındıran menkul kıymetlerden alınır.

Her ülke servet vergisi uygulamaz. Fransa, İspanya, Portekiz gibi ülkelerde servet vergisinin uygulandığı bilinmektedir. Bununla birlikte; Almanya, İsveç, Finlandiya, İzlanda, Lüksemburg, Danimarka gibi ülkeler server vergisini kaldırdı. ABD de servet vergisi uygulamayan ülkeler arasında bulunuyor. ABD, servet vergisi yerine belirli geliri olan zenginlerden yıllık gelir talep eder ve emlak geliri alır.

Ersan Öz, Hüseyin Kubat ve Davut Buzkıran'ın hazırlamış olduğu "Türk Servet Vergisi Sistemine Modern Bir Yaklaşım" adlı makalede şu tanımlamalar yapılmaktadır: [1]

"Servet; bir gerçek veya tüzel kişinin belli zamanda sahip olduğu aktifte bulunan menkul mallar ile stokta bulunan gayrimenkullerin bir bütünü olup bu para ile ifade edilebilen bütün ekonomik değerleri kapsamaktadır... Servet vergisi; gerçek ve tüzel kişilerin belirli bir zamanda sahip oldukları servete giren her çeşit menkul ve gayrimenkul mallar ile para ve alacakların tamamını veya bir kısmını değerleri üzerinden vergilendiren dolaysız vergidir."

Türkiye'de Alınan Varlık Vergileri

Türkiye'de varlık vergisi altında alınan 3 temel vergi bulunur:

-Emlak Vergisi: Türkiye sınırları dahilinde bulunan binalara uygulanan vergidir. Yapıldığı maddeden bağımsız olarak tüm bina sıfatını taşıyan varlıklar bu vergi kapsamına dahil edilir.

-Motorlu Taşıt Vergisi: Trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilmiş bulunan motorlu kara taşıtları, Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'ne kayı bulunan ve onaylanmış uçak ve helikopterler bu verginin kapsamındadır. Bu verginin bedeli her yıl yeniden belirlenir.

-Veraset ve İntikal Vergisi: T.C. vatandaşı olanlara ait malların miras yoluyla ya da karşılıksız bir şekilde başka bir kişiye geçmesi sonucu alınan vergidir.

Türkiye'deki vergi sistemini öğrenmek için "Türkiye'de Vergi Sistemi" makalemizi okuyabilirsiniz.

ABD'de Neler Oluyor?

ABD'de servet vergisi gündemde. Senatör Elizabeth Warren ve Bernie Sander, servet vergisi teklifi hazırlığında. Gelir vergisine ek olarak servet vergisi getirilmesini öneriyorlar. Federal Rezerv, 2018 yılında ülkenin %10'unun ülke değerlerinin %70'ine sahip olduğunu ortaya koyan bir rapor yayınlamıştı. [2] Ülkenin en zengini olan %1'lik kesim, ABD'nin %32'sine sahip.

Senatör Warren neler önerdi?

Warren, 2023 yılından itibaren başlamasını önerdiği servet vergisi için şunları önerdi:

Bu vergiye tabi olacak kişilerin net varlığı, 2022 yılındaki net değerlemeye göre 50 milyar doların üzerinde servete sahip olmalı.

Serveti 50 milyon dolar ile 1 milyar dolan olanlar %1 oranında vergi ödemeli. 1 milyar doları aşan servete sahip olanların %2 oranında vergi ödemesini önerdi.

Vergiye tabi olan menkul kıymetler arasında her şey olabilir; hisse senedi, gayrimenkul, sanat eseri, yat vb.

Alınacak vergilerin ülke gelirine etkisinin 10 yılda 3.75 trilyon dolar olması bekleniyor. Bu da yaklaşık 100 bin hane ediyor. [3]

Servet Vergisi Faydalı mı?

Servet vergisinin iyi ve kötü olduğuna dair birçok yorum var. Bu vergiyi savunanlar, daha çok ekonomik eşitsizliğin ve refah seviyesinin düşük olduğu ülkelerde servet vergisinin alınmasının daha adil olacağını savunuyor. Vergi mükelleflerinden devlete aktarılacak para, toplum için adaletli ve eşitlikçi yorumlanıyor. Bu durum, servet birikimi konusunda insanları caydırıcı olarak da yorumlanabiliyor.

Servet vergisi için gelen kötü yorumlar arasında ise daha çok teknik problemler yer almaktadır. Bu gelirin uygulanması, verginin alınma problemi, değer belirleme zorluğu gibi durumlar vergi kaçakçılığına varan problemlere yol açabilmektedir.

Bir diğer konu ise duran varlıklardan alınan servet vergisi problemidir. Örneğin, toprak veya gayrimenkul sahibi olan vergi mükellefleri likit varlığa sahip olmadığından vergi ödemede sorun yaşayabilmektedir.

Bu problemler için çözümler üretilebilir ancak iyi ve kötü kısmı tartışmaya açıktır. Ekonomik krizin olduğu, dünyada insanların büyük bir kısmının çok düşük refah seviyesinde olup çok düşük bir kısmının ise inanılmaz yüksek paralara sahip olması üzerine pandeminin de etkisiyle daha çok konuşmalar yapıldığını görebiliriz.

Kaynaklar:

[1]https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1020850
[2]https://www.federalreserve.gov/econres/feds/files/2019017pap.pdf
[3]https://www.cnbc.com/2021/03/02/elizabeth-warren-on-wealth-tax-i-think-most-people-would-rather-be-rich-and-pay-the-tax.html