REVALÜASYON NEDİR?
Bir para biriminin yeniden değerlenmesi ya da değerinin artırılması anlamına gelen revalüasyon, merkez bankaları tarafından gerçekleştirilir. Devalüasyonun zıttı olan revalüasyonda bir fiat paranın diğer ülke paraları karşısındaki değeri yükseltilir.
Revalüasyon, faiz oranlarındaki değişiklikler, ekonomik rekabet gibi sebeplerden ötürü merkez bankaları tarafından uygulanabilir. Revalüasyon sabit kur rejimine sahip ülkelerde uygulanır. Değişken/dalgalı kur sisteminde, ülkeler dış ticaret fazlası olduğunda daraltıcı para politikası, dış ticaret açığı olduğunda ise genişletici para politikası uygularlar.
Bu yazıda revalüasyonun özelliklerinden ve devalüasyondan farklarına değineceğiz.
Revalüasyon Neden Yapılır?
Revalüasyon en temelde ödemeler dengesinde fazlalık varsa uygulanır. Dış ticarette görülen pozitif fazla, ülkeleri revalüasyon yapmaya yönlendirebilir. Ekonomiyi korumak ve dengede tutmak, enflasyonun artmasını önlemek ve parasal dengeyi sağlamak isteyen ülkeler revalüasyon uygular.
Merkez bankaları; faiz değişiklikleri, getiri oranını yükseltme, ekonomik rekabeti sürdürme ve güçlendirme gibi amaçlar doğrultusunda revalüasyon yapabilirler. Ayrıca spekülatif amaçlar için revalüasyon yapıldığı da görülmüştür. Spekülatif talep, bir para biriminin değerini etkileyebilir. Örnek olarak İngiltere verilebilir. İngiltere 2016 yılında Brexit referandumundan önce para biriminin oylamadan etkilenme ihtimaline karşın revalüasyon uygulamıştır. [1] Referandumdan önce, spekülasyon ABD doları ve Çin yuanı dahil olmak üzere birden fazla para biriminin değerinde dalgalanmalara neden oldu. O zamanlar İngiltere'nin AB'nin bir parçası kalıp kalmayacağı henüz bilinmediğinden, bu olasılık nedeniyle yapılan herhangi bir eylem doğası gereği spekülatif kabul edildi.
Para biriminin değerini artırmak isteyen ülkelerin sabit kur rejimine sahip olması ve sağlam bir ekonomik altyapılarının olması gerekir. Sabit kur rejimi, bir ülkenin yerel para biriminin yabancı bir para birimi ya da altın gibi bir değere sabitlenmesi anlamına gelir.
Sabit kur rejiminde, bir ülkenin ya da merkez bankasının verdiği bir karar, para biriminin resmi olarak değerini değiştirebilir. Gelişmekte olan ekonomiler, spekülasyonu sınırlandırmak ve istikrarlı bir parasal sistem sağlamak için genelde bu rejimi tercih ederler. Dalgalı kur rejiminde ise döviz piyasasındaki dalgalanmalar ve düzenli olarakrevalüasyon gerçekleşebilir.
Örneğin, ABD 1973 yılında Başkan Richard Nixon'un doları altın standardından çıkardığı ve dalgalı kur sistemini uygulamaya koyana kadar sabit kur rejimine sahipti. Çin ise gelişmiş bir ekonomi olmasına rağmen, yerel para birimi yuan için 1994'ten beri sabit kur rejimi uyguluyor.
Revalüasyon ve devalüasyon, ülkelerin haksız rekabet avantajı elde etmelerinin önüne geçmek ve belirli kurallar dahilinde uygulanmalarını sağlamak için Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) kurulmasına yol açmıştır.
İlgili Makale: IMF Nedir, Nasıl Çalışır?
Revalüasyon Örneği
Bu konuyu basit bir örnekle açıklayalım. Güncel döviz kuru üzerinden gidelim:
1 Dolar = 7.3 Türk Lirası
Revalüasyon uygulanırsa;
1 Dolar = 7 Türk Lirası olabilir.
Bu örnekte, Türk lirasının değerinin dolar cinsinden artmış olduğunu görürüz. Yani bir doların değeri Türk lirası cinsinden azalmıştır.
Revalüasyonun Etkileri
Değer artırma, ilgili para birimini etkilerken aynı zamanda yabancı şirketlerin o para biriminde tuttuğu varlıkları da etkiler. Revalüasyon, iki ülke arasındaki döviz kurunu değiştirme potansiyeline sahip olduğu için yabancı varlık değerlerinin döviz kurundaki değişikliğe göre ayarlanması gerekebilir.
Revalüasyon yapan ülkelerin ekonomik temellerinin sağlam olması çok önemlidir. Ayrıca ülkelerin rekabetçi ekonomiye sahip olması gerekir.
Revalüasyon, ithalatı daha ucuz bir hale getirirken ihracatı da daha pahalı yapar. Böylece ithalat teşvik edilir ve ihracat talebi düşürülür. [2]
Revalüasyonun ne kadar başarılı olduğu, ihracat ve ithalat hacimlerinde ve fiyatlardaki değişime nasıl tepki verdiğine bağlıdır. Revalüasyonun bu durumda fiyatın esnekliğine göre başarı göstermesi gerekir.
Revalüasyonun olumsuz etkileri de olabilir. Örneğin, para birimini yeniden değerlemeye tabi tutan bir ülkenin ihracatı düşebilir. Ayrıca yabancı ürünlerin fiyatı revalüasyonla düşerken yerli üretim mallarn fiyatında artış yaşanabilir. Bu durumdan ticaret olumsuz yönde etkilenirken ekonomik rekabet de zarar görür. Son olarak da vatandaşlar maddi olarak problem yaşayabilir.
Kaynaklar:
[1]https://www.worldatlas.com/articles/what-is-currency-devaluation-and-revaluation.html
[2] revaluation. (n.d.) Financial Glossary. (2011). Retrieved January 25 2021 from https://financial-dictionary.thefreedictionary.com/revaluation