MERKEZ BANKASI DİJİTAL PARASI (CBDC) NEDİR?

Kripto paraların ortaya çıkmasıyla dijital para konusu giderek daha önemli bir konu haline geldi. Bazı ülkeler, resmi fiat paralarının dijital olarak kullanımı için çalışmalara başladı. Merkez bankası dijital parası (CBDC) da böylece ortaya çıktı.

Bitcoin'in ortaya çıkması, blok zincir teknolojisinin giderek daha fazla kullanılması, merkez bankalarının kontrolü altında dijital paraların ortaya çıkması için zemin oluşturdu. Merkeziyetsiz olan kripto paraların aksine, merkez bankaları kendi kontrollerinde yani merkezi dijital para kullanımını teşvik etmek istiyor. Bunun sebebi, merkez bankasının kontrolünde olmayan kripto varlıkların geleneksel bankacılık sistemine bir tehdit olarak görülmesi. Fakat CBDC, bir merkez bankasının kontrolünde, regülatörün kuralları çerçevesinde çalışan bir para olarak karşımıza çıkıyor.

İlgili Yazı: Blok Zincir Nedir?

CBDC Nasıl Çalışır?

Merkez bankaları, yasa dışı faaliyetlerde kullanılabilen, kontrol edilemeyen, hack gibi güvenlik endişelerine neden olan kripto paralar konusunda endişe duyduğu için merkez bankası dijital paraları konuşulmaya başladı.

CBDC, ilgili para kurumları veya ülkenin merkez bankası tarafından kontrol edilir. CBDC'lerin resmi para birimi gibi işlem görmesi ve döviz veya altın rezervi gibi uygun miktardaki parasal rezervlerle desteklenmesi hedeflenmektedir.

CBDC'ler, fiziksel paraya eş değer ve güvenli bir dijital para olarak işlev gösterecek şekilde tasarlanmaktadır. CBDC, değer deposu ve günlük ödemelerde kullanılabilir. Merkez bankasının bir parçası olan CBDC'ler; tahvil, bono, banknot gibi diğer paralarla birlikte çalışabilir.

Kripto Paralar ve CBDC Arasındaki Farklar

CBDC'ler, merkez bankaları ya da diğer para otoriteleri tarafından kontrol ediliğinden merkezidir. Bitcoin gibi kripto paralar ise tamamen merkeziyetsizlik üzerine kurulmuştur.

Birçok kripto paranın arzını değiştirmek zordur. Örneğin, Bitcoin'in 21 milyonla sınırlı bir arzı vardır. Fakat CBDC'ler, merkez bankalarının kontrolünde olduğundan arzları gerekli görüldüğünde değiştirilebilir.

CBDC'lerin işlem maliyetlerinin kripto paralara kıyasla daha düşük olacağı söylenmektedir. Ayrıca CBDC ile yapılan işlemlerin ve kullanıcıların finansal bilgilerinin hükümetler tarafından kayıt altında tutulabileceği konuşuluyor. Çin gibi hükümetlerin vatandaşların finansal bilgilerini kullanmak istediği söylenenler arasında.

Ülkelerin CBDC Çalışmaları

CBDC konusunda en önde giden ülke, birçok pilot çalışma ve denemeleriyle Çin oldu. Çin, başarılı dijital yuan testleriyle diğer ülkelerin de dijital para çalışmalarına hız vermesine neden oldu. Çin'in yanı sıra pilot çalışmaları yapan Singapur, Birleşik Arap Emirlikleri, Ukrayna gibi ülkeler bulunuyor.

Geliştirme aşamasında olan ülkeler arasında Türkiye, Euro bölgesi, Kanada, Brezilya, Rusya gibi ülkeler yer alıyor.

Henüz araştırma kısmında olan ABD ise dijital dolar konusunda yavaş adımlar atmayı tercih ediyor.

Kaynaklar:

https://www.atlanticcouncil.org/cbdctracker/
https://www.coindesk.com/what-is-a-cbdc