CDS NEDİR?

CDS (Credit Default Swap), elinde tahvil gibi bir finansal araç bulunduran kişinin, vade sonu geldiğinde alacağının belirli bir bedel karşılığında ödenmeme riskini ortadan kaldıran finansal enstrümandır.

CDS için kredi temerrüt swapı/takası da denir. Kredi temerrüt swapları, gelişmekte olan piyasa bonoları, ipoteğe dayalı menkul kıymetler, kurumsal bonoları için kullanılabilir.

İlk CDS sözleşmesi JP Morgan tarafından 1997'de başlatıldı. 2012 yılında ise -2008 ekonomik krizinin getirdiği olumsuz bir şöhrete rağmen- CDS piyasa değerinin yaklaşık 24.8 trilyon dolar seviyesine ulaştığı düşünülüyor. Aynı yılın Mart ayında Yunanistan, uluslararası piyasaların gördüğü en büyük temerrütle karşı karşıya kaldı ve yaklaşık 2,5 milyar dolarlık bir CDS ödemesi yapmak zorunda kaldı. [1]

CDS Nasıl Çalışır?

CDS, borç verenin dayanak bir krediden etkili bir şekilde sigorta satın almasını sağlayarak çalışma gösterir. CDS alıcısı, satıcıya genellikle üç ayda bir prim öder. Bu, borçlunun krediyi temerrüde düşmesi durumunda alıcı riskinin bir kısmını CDS satıcısına kaydırır. Borçlunun temerrüde düşmesi durumunda, kredi temerrüt satıcısının borç verene bir acil durum ödemesi yapması gerekecektir.

Bir CDS işleminde en az iki taraf bulunur: biri risk satan, diğeri risk alan. CDS; ipotek temerrütleri, iflas başvuruları, borç yapılandırması ve tahvilin kredi notundaki düşüşleri içeren riskleri kapsar. Örneğin, bir yatırımcının tahvil sahibi olduğunu ve bu tahvilin kredi notunun düşürüleceğinden endişe ettiğini varsayalım. Bu riski, tahvillerin temerrüde düşme durumunda geri ödeyecek başka bir yatırımcıdan CDS satın alarak önlemesiyle CDS'in nasıl çalıştığını görmüş oluyoruz.

Satıcı, riskten korunmak için bir prim talep eder ve pazarlığın bir parçası olarak bir anlaşma yapar. Negatif bir kredi dayanak varlığı etkiliyorsa satıcı, tahvillerin vade tarihine kadar ödenecek herhangi bir faiziyle birlikte CDS'in alıcısına varlık veya menkul kıymetin değerini ödemekle yükümlüdür. Böylece iki taraf da bir swap anlaşması ile kendisine fayda sağlayabilir.

CDS'in doğası onu bir sigorta sözleşmesi gibi yapan şeydedir. Öngörülmeyen bir şey olursa bir tarafın diğerinin yerine ödeme yapmasını kabul edersiniz. Bunu hayat sigortasına benzetebiliriz.

CDS Örnekleri

1.Bir yatırım fonu, özel bir konut firması tarafından ihraç edilen 1 milyon £ değerinde bir kurumsal tahvile sahip olsun. Özel konut şirketinin geri ödemelerde temerrüde düşme riski varsa, yatırım ortaklığı bir riskten korunma (hedge) fonundan CDS satın alabilir. CDS 1 milyon £ değerindedir. Yatırım ortaklığı bu kredi temerrüt swapı üzerinden %3 oranında faiz ödeyecektir. Bu, sözleşme süresi boyunca yılda 30.000 £ tutarındaki ödemeleri içerir. Özel konut şirketi temerrüde düşmezse hedge fonu yatırım bankasından faiz kazanır ve herhangi bir ödeme yapmaz. Bu oldukça basit bir kazançtır. Fakat özel konut firması temerrüde düşerse, finansal hedge fonu yatırım bankasına CDS değeri olan 1 milyon sterlinlik tazminat ödemek zorunda kalır. Yani hedge fonu 1 milyon sterlin değerinde oldukça büyük bir risk almış olur.
...
2. ABC'nin abcinşaat.com sitesine 1.000 $ tahvil şeklinde borç verdiğini varsayalım. ABC daha sonra bir hedge fonundan CDS satın alsın. Eğer firma (abcinşaat.com) kredi üzerinde temerrüde düşerse, hedge fonu ABC'ye kredinin değerini öder. Bu nedenle ABC'nin kredi temerrüt sigortası vardır diyebiliriz. Hedge fonu, firma krediyi temerrüde düşürmediği sürece kar etme fırsatına sahiptir. Kredi ne kadar riskli olursa, kredi temerrüt swapı almak için gereken prim de bir o kadar yüksek olacaktır.
...
3.Mahfi Eğilmez'in "Kur, Faiz, DİBS, BIST, Reyting, CDS Özetle" adlı yazısındaki örneği ele alalım. "Yunanistan devletinin borçlanma tahvilini alan bir kurum düşünelim. Bu kurum bu tahvil karşılığında Yunan devletine belirli bir faiz karşılığında belirli bir süre için kredi vermiş olur. Vade sonunda tahvili verecek ve anaparasını, birikmiş faiziyle birlikte geri alacaktır. Diyelim ki bu kurum Yunanistan’ın bu tahvilin bedelini geri ödeyeceğinden endişe duyuyor olsun. Bu durumda bu kurum bu tahvili CDS işlemi yapan kuruluşa götürecek ve ona belirli bir bedel ödemek suretiyle Yunan devletinin vade sonunda ödememesine karşılık CDS şirketinin ödemesi garantisini satın alacaktır. İşte bu kurumun CDS şirketine ödediği prime CDS primi (risk primi) deniyor." [2] Yazının tamamını okumanızı öneririm.

CDS'in Avantajları ve Dezavantajları

Kredi temerrüt swaplarının ana yararı, alıcılara sundukları risk korumasıdır. Bunun avantajı, alıcının daha yüksek risk profiline sahip sabit getirili menkul kıymetlere yatırım yapabilme olasılığının artmasıdır. Öte yandan, bir CDS satıcısı, vade sözleşmesi sırasında geçerli olan prim ücretini almak için swaplardan yararlanabilir. Sözleşmeler kısa vadeli, aylarca sürebilen veya uzun vadeli, yıllarca sürebilen şekillerde olabilir.

Kredi swaplarını takas etmenin bazı dezavantajları da vardır. Yeni başlayan bir alıcı, negatif kredi gerçekleşmeyeceğini varsayarak para kaybedebilir. Bu da tekrar hayat sigortası almaya benzer diyebiliriz. Ayrıca CDS satıcısı da bu durumda risk alır, çünkü bir temerrüt veya başka bir kredi olayı meydana gelirse alıcıya ödeme yapmak zorunda kalabilir.

CDS Kullanım Alanları

Kredi temerrüt swaplarının ana kullanımlarından biri, kredi riskine karşı korunmadır. Bankalar genellikle kendilerini temerrüde karşı korumak için verdikleri kredilerden CDS satın alırlar. Örneğin, borçlunun yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda, banka kredi temerrüt satıcısından beklenmedik durumdan elde edilen gelir üzerinden zararı karşılayacaktır.

Finansal piyasalarda temerrütle spekülasyon yapmak için de kredi temerrüt swapları kullanılabilir. Bunun en ünlü örneklerinden birisi 2008 ekonomik krizinde gerçekleşti. O dönemde ABD konut piyasasına karşı, insanların ipotek kredilerinin temerrüde düşeceği varsayımı yapılmıştı. Küresel bankalar ve Wall Street firmaları bu kredilerdeki risklerini sigorta şirketlerine sattılar. Bunu yaparken firmaların kendilerinin ve diğer spekülatörlerin krediler üzerinde yer almasını sağlayacak bir CDS pazarı oluşturdular. Piyasa nihayetinde çöktüğünde, sigorta şirketleri de geri ödeme yapmak zorunda kaldı.

Arbitraj, bir piyasadan menkul kıymet satın alıp aynı anda başka bir pazarda bu menkul kıymeti nispeten daha yüksek bir fiyata satma yöntemidir. Bu gerçekleştğinde hisse senetlerinde hareketlilik meydana gelebilir. Bir şirketin hisse senedi fiyatı ve kredi temerrüt swapları negatif bir korelasyon göstermelidir. Yani şirket iyiye giderse hisse senedi fiyatı yükselmeli ve CDS primi daralmalıdır. Bununla birlikte, şirket kötüye giderse CDS primi yükselmeli ve hisse senedi fiyatı düşmelidir. Örneğin, bir şirket olumsuz bir durumla karşılaştığında ve hisse fiyatı düştüğünde, yatırımcılar kredi temerrüt takasında hisse fiyatı düşüşüyle ilgili olarak bir artış bekler. Arbitraj da yatırımcılar piyasadaki durgunluğu kâr elde etmek için kullandığında gerçekleşmiş olur. [3]

Bir şirketin finansal pozisyonu iyileşirse, kredi notu da yükselmeli ve bu nedenle CDS yayılımı, daha iyi notu yansıtacak şekilde düşmelidir. Bu, CDS koruması satmak için CDS'yi daha çekici kılar. Şirket pozisyonu bozulursa, CDS koruması satın almak daha cazip olacaktır. Bayiler, sinyallere yanıt vermek için pazarın herhangi bir yavaşlığından yararlandığında arbitraj meydana gelebilir.
...
CDS'in her iki tarafı da kredi temerrütüne karşı veya kredi borcuna karşı çıkarlarını korur. Doğru kullanıldığında CDS, sabit getirili menkul kıymetlerle ilişkili portföy riskini yönetmek için yararlı bir yol olabilir. Ancak, kredi temerrüt swaplarıyla ilgili hala bazı riskler vardır. Bu nedenle yatırımcılar finansal gelecekleri için en iyi yatırım stratejisini değerlendirmelidirler.

Kaynaklar:
[1]https://money.cnn.com/2012/03/19/markets/greece-cds-payouts/index.htm
[2]http://www.mahfiegilmez.com/2013/07/kur-faiz-dibs-bist-reyting-cds-hepsi.html
[3]https://medium.com/@konnks666/what-is-a-credit-default-swap-cds-900f18dc837e
https://www.mbaknol.com/financial-management/credit-default-swaps-cds/er