BORSADA DÜZELTME NE ANLAMA GELİR?
Borsada görülen düzeltme, finans analistleri tarafından genellikle bir hisse senedinin, piyasanın veya borsanın tepe değerinden en az %10 oranında bir düşüş görmesi olarak tanımlanır. Görülen teknik düzeltmeler, hisse senedi veya piyasalarda görülen aşırı şişme sonucunda gerçekleşir. Bu şişmenin ardından kısa zamanda düşüşler yaşanır. Örneğin, bir piyasa düzeltmesi sırasında bir hisse senedinin değeri %13 oranında düşebilir.
Yatırımcıların çoğu piyasa düzeltmelerinden endişe duyar ve panikle işlem yapar. Düzeltmelerin önceden tahmin edilememesi bu durumun en büyük nedeni olarak karşımıza çıkıyor.
Düzeltme Nedir?
Düzeltme, bir finansal varlığın fiyatının gördüğü en son zirvesinden %10 veya üzeri düşmesidir. Düzeltme, bir hisse senedi veya tahvil gibi varlıklarda veya bir endekste olabilir. Finansal varlıklar kısa veya uzun süre düzeltme görebilirler.
Piyasada görülen düzeltmeler birçok faktör tarafından tetiklenebilir. Küresel ekonomi gelişmelerinden şirket problemlerine kadar birçok etken hisse senedi, tahvil, endeks, emtia gibi birçok finansal varlıkta düzeltme yaşanmasına neden olabilir.
Finansal varlıkların tümü piyasa düzeltmelerinden etkilenebilir. Tek bir hisse senedi, endeks, altın, petrol, döviz veya borsa gibi finansal araçlar düzeltme yaşayabilir. Hisse senedinde görülen düzeltmelerin temel sebepleri arasında şirketin açıklamaları, faaliyetleri veya haberleri vardır. Endeks gibi daha kapsamlı yatırım araçlarında görülen düzeltmenin arkasında ise genellikle makroekonomik bir gelişme bulunur. Fakat her zaman durum böyle olmak zorunda değil. Küçük gelişmeler de endeks veya borsaları düzeltmeye zorlayabilir.
Borsada Düzeltme Hangi Zamanlarda Görülebilir?
Dik Yükselişler: Borsa neredeyse dikey yönde hızla yükseldiğinde, deneyimli yatırımcılar düzeltme beklentisine girerler. Dikey hareketlilik görüldüğü durumlarda düzeltmenin gerekli olduğu söylenir. Çünkü birçok insan, hisseleri sadece almak için alıyor. Yükseliş belli bir noktaya geldiğinde ise yatırımcılar genelde kar elde etmek için satış yaparlar. Bu durumda da fiyatlar düşer. Spekülatörler piyasada düzeltmeye maruz kaldıktan sonra diğer yatırımcılar alış yapabilirler. Bu alışın ardından borsada istikrarlı ve hızlı bir büyüme görülebilir.
Alıcı Eksikliği: Hisse senedi piyasası uzun bir süre yükseldiğinde hisse almak isteyen her yatırımcının çoktan alış yaptığı anlaşılır. Piyasada alıcı kalmadığında, satıcılar hisselerini isteyen birini bulmakta zorlanır. Satıcılar, bir alıcı bulana kadar fiyatları düşürmeye devam ederler. Elde ettiği karı kaybetmek istemeyen satıcılar satış yapabilir ve bu nedenle %10 oranında bir düzeltme görülebilir.
Dip Noktası: Bazı yatırımcılar, düzeltme görüldüğünde hisse alarak kar elde ederler. Bu tip yatırımcılar herkes satarken satın alır. Böylece düzeltme dip noktasına yaklaştıkça fiyat daha da düşer. Bu durum aslında riskli kabul edilir, çünkü her %10'luk düşüş sadece bir düzeltme olmak zorunda değildir. Yani bu düşüş daha derin bir satış baskısının da habercisi olabilir. Dip noktasında alış yapan yatırımcılar, piyasanın genel olarak sağlıklı olduğuna inanır.
Hype: Bazen ekonomi haberlerinin iyi olması, yatırımcıları satın almaya teşvik eder ve borsada yükseliş trendi görülür. Yatırımcılarda görülen istek ve coşku, borsayı olağandışı bir şekilde yükseltebilir. Profesyonel yatırımcılar bu tip durumlarda düzeltme geleceğini genel olarak tahmin eder.
Düzeltme Yatırımcıları Neden Korkutur?
Öncelikle şunu belirtmekte fayda var: piyasada düzeltmenin ne zaman görüleceği, başlayacağı, biteceği ve şiddeti önceden tahmin edilemez. Bu nedenle yatırımcıların piyada görülebilecek olası değişim ve düzeltmelerde paniğe kapılmamaları gerekir. Fakat özellikle seans sırasında meydana gelen bir düzeltme, kısa vadeli yatırımcılar veya day trading yapanlar için büyük bir felaket olabilir. Aynı şekilde kaldıraçlı işlem yapan yatırımcılar ya da day traderlar da düzeltmelerden olumsuz etkilenebilirler.
Fakat düzeltmelerden korkmaya veya kaçınmaya gerek yoktur. Düzeltme her an yaşanabilir ve bu durum yatırım yolundaki engellerden yalnızca bir tanesidir. Bu nedenle endişe ve paniğe kapılmadan yatırımlar takip edilmelidir. Yatırımcılar piyasa düzeltmelerinden daha az etkilenmek için geçmiş düzeltme verilerini inceleyebilirler. Eğer yatırım yapılan finansal varlık geçmişte bir veya daha fazla düzeltme görmüşse geleceğe yönelik yatırım planı yaparken bu durum göz önünde bulundurulabilir. Yatırım planına sahip olan bir yatırımcı için piyasa düzeltmesi korkutucu olmaktan çıkacaktır.
Borsada Düzeltme Ne Kadar Sürer?
Bir düzeltmenin ne zaman gerçekleşeceğini, zamanını ve uzunluğunu tahmin etmek neredeyse imkansızdır. Bazı düzeltmeler birkaç saat sürerken bazıları aylarca sürebilir. Örneğin, S&P 500 için İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana ortalama düzeltme süresi 4 ay olarak belirtiliyor.* Endekste hisse senetleri dibe vurmadan önce %13 oranında düşüş göstermiş.
Çoğu zaman bir borsa düzeltmesi birkaç saat veya hafta arasında sürer. Eğer tüm endeks veya piyasada düzeltme görülürse bu süre uzayabilir. Koşullara ve piyasa gidişatına göre düzeltmenin süresi aylarca uzayabilir.
Düzeltme sonrası görülen hasar başlarda kötü görünebilir. Fakat bazen düzeltmeler finansal varlıkların fiyatını sağlıklı seviyeye getirmede bir araç olarak görülebilir. Birçok yatırımcı için piyasada görülen düzeltme büyük bir yatırım fırsatıdır. Bunun sebebi ise düşük fiyatlardan hisse alabilme şansıdır.
Borsada gerçekleşen düzeltme, yatırımcıların daha bilinçli ve dikkatli olmasını sağlar. Bunun yanında, yatırımcılar piyasaların davranışını ve fiyatlanmaların doğasını da daha iyi anlar. Büyük resme bakmayı öğrenen yatırımcılar piyasa düzeltmesi olsun veya olmasın yatırımlarında daha temkinli davranarak kar elde etme şanslarını artırabilirler.
*https://www.cnbc.com/2018/10/26/the-stock-market-loses-13percent-in-a-correction-on-average.html