BORSA YATIRIM FONLARININ ÖZELLİKLERİ

Borsa yatırım fonu (ETF) tıpkı bir hisse senedi gibi borsada işlem gören bir menkul kıymetler fonudur. ETF hisse fiyatları, gün içinde ETF alınıp satıldıkça değişim gösterir. ETF'lerin giderleri ve komisyon oranları hisse senetlerine göre daha düşüktür.Her ETF, bir endeksi takip eder. Fakat altın, gayrimenkul veya emtia gibi diğer varlıklara yatırım yapılmasına olanak tanıyan bazı özel ETF'ler de bulunur.

Borsa Yatırım Fonu (BYF/ETF) Nedir?

Endeks yatırım fonlarının popüler olmalarıyla birlikte bir yan ürün yatırımının çıkması an meselesiydi. 1990'ların başlarında, ilk borsa yatırım fonu oluşturuldu ve satıldı. O zamandan bu yana bu yenilikçi yatırım aracı, daha çok etrafında bir portföy oluşturulacak güvenli bir tercih haline gelerek büyüdü ve değeri milyarlara ulaştı. Güçlü performansları ve esneklikleri bu menkul değerleri yatırımcıların favorileri arasında tutuyor ve sürekli yeni BYF'ler ortaya çıkıyor.[1]

Borsa yatırım fonları (BYF veya ETF), açık borsalarda alım satım yapan fonlardır. Hisse senedi satın alırken yapıldığı gibi BYF hissesi almak için aracı bir kuruma talimat verilir. Her BYF, bir endeksi takip eder. Fakat altın, gayrimenkul veya emtia gibi diğer varlıklara yatırım yapılmasına olanak tanıyan bazı özel BYF'ler de bulunur. ETF'ler birçok yönden yatırım fonlarına* benzer; ancak gün boyunca borsalar üzerinde normal hisse senedir gibi işlem görürler.

*Yatırım Fonu: Hisse senedi, bono, para piyasası araçları ve diğer varlıklar  gibi menkul kıymetlere yatırım yapmak için birçok yatırımcıdan toplanan  para havuzundan oluşan bir tür finansal araçtır. Yatırım fonları,  fondaki varlıkları tahsis eden ve fona yatırım yapanlar için sermaye  kazancı veya gelir elde etmeye çalışan profesyonel para yöneticileri  tarafından yönetilir. Detaylar için tıklayın.

ETF'lerin Avantajları

-Çeşitli sektörlerdeki birçok hisse senedine erişim
-Düşük gider oranları ve daha az aracı/broker komisyonu
-Çeşitlendirme sayesinde risk yönetimi
-Hedeflenen endüstrilere odaklanan ETF'ler
-Günün herhangi bir saatinde alış/satış olanağı

ETF'lerin Dezavantajları

-Aktif olarak yönetilen ETF'lerin ücretleri daha yüksektir
-Tek endüstri odaklı ETF'ler çeşitlendirmeyi sınırlandırır
-Likidite eksikliği işlemlere engel olabilir
-Teknik sorunlar endeksleri izleme sorunu yaratabilir

ETF'ler Nasıl Çalışır?

"Ülkemizde son yıllarda sayıları hızla artan BYF’, payların yüksek likidite ve kolaylıkla alınıp satılabilme imkanı ile yatırım fonlarının riski dağıtma, yatırım yaptığı piyasaların getirilerinden yatırımcıları yararlandırma özelliklerini bünyesinde bir araya getirmektedir.

Her işlem gününün sonunda açıklanan gösterge niteliğindeki portföy kompozisyonu, yatırımcılara yatırımlarının tüm içeriğini şeffaf bir biçimde günlük bazda takip etme imkanı sunmaktadır. Bu sayede yatırımcı, elinde bulundurduğu BYF’nin içeriğinde hangi menkul kıymetlerden ne tutarda bulunduğunu takip edebilmektedir. BYF’ler seans süresi boyunca paylar gibi kolaylıkla alınıp satılabilmektedir." [2]

Borsaların açık olduğu gün boyunca bir ETF satın alınır ve şirket hisseleri gibi satılır. Tıpkı bir hisse senedi gibi, bir ETF'nin de bir hisse senedi sembolü vardır ve işlem günü boyunca gün içi fiyat verileri kolayca elde edilir. Şirket hisse senetlerinden farklı olarak, sürekli olarak yeni hisselerin yaratılması ve mevcut hisselerin itfa edilmesi nedeniyle ETF'den ödenmemiş hisse sayısı her gün değişebilir.

ETF'ler her ne kadar bireysel yatırımcılar için tasarlanmış olsa da kurumsal yatırımcıların bu fonlardaki rolü de büyüktür. Büyük ETF hisselerine yapılan yatırımlar sayesinde ETF'lerin likiditesi ve bütünlüğü korunur. ETF'nin fiyatı dayanak değerinden saptığı zaman bu kurumlar ETF fiyatını dayanak değerine uygun hale getirmek için arbitraj mekanizmasını kullanır.

ETF'lerin Vergilendirilmesi

Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi uyarınca Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonlarından hisse senedi yoğun fon niteliğine sahip fonların katılma belgelerinin ilgili olduğu fona iadesinde %0 oranında stopaj uygulanır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesinin (8) numaralı bendi uyarınca fon katılma paylarının fona iadesinden elde edilen gelirler için yıllık beyanname verilmez.

Yukarıdaki açıklamalar kapsamında, yatırımcıların Hisse Yoğun Fon niteliğine sahip borsa yatırım fonlarının alım-satımından elde ettikleri kazanç üzerinden banka ve/veya aracı kurumlarca %0 oranında stopaj uygulanır. Öte yandan Hisse Yoğun Fon niteliğine sahip borsa yatırım fonlarının dışındaki borsa yatırım fonları için vergilendirme, yatırımcının satış yaptığı sırada banka veya aracı kurumlar tarafından yatırımcının elde ettiği kazanç üzerinden %10 stopaj uygulanarak yapılacaktır. Sürekli olarak portföyünün en az % 51'i Borsa İstanbul'da işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının (Hisse Senedi Yoğun fon niteliğinde olmayanlar) bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler ise tevkifat kapsamı dışındadır. [3]

Sonuç

Avantajlarının çokluğu ETF'leri cazip kılıyor. Bu nedenle ETF'ler birikimlerinizi değerlendirmeniz için oldukça iyi bir seçenektir diyebiliriz. ETF yatırımına başlamak için Borsa İstanbul üzerinden işlem gören ETF'lere çeşitli aracı kurumlar vasıtasıyla ulaşabilirsiniz.

Kaynaklar:

[1] Yatırım 101 - Michele CAGAN
[2] https://www.borsaistanbul.com/urunler-ve-piyasalar/urunler/borsa-yatirim-fonlari_tr/byflere-yatirim
[3] https://www.isportfoy.com.tr/tr/sikca-sorulan-sorular-byf
https://www.fidelity.com/learning-center/investment-products/etf/what-are-etfs