BOĞA ve AYI PİYASASINA DAİR HER ŞEY
BOĞA ve AYI PİYASASI NEDİR?
Yatırım dünyasında hemen hemen her gün, piyasa koşullarını tanımlamak için kullanılan "boğa" ve "ayı" terimlerini duyacaksınız. Pazarın yönü, portföyünüzü etkileyen büyük bir güç olduğundan, terimlerin ne anlama geldiğini ve her birinin sizi nasıl etkilediğini tam olarak bilmeniz önemlidir.
Boğa ve ayı piyasası terimleri, borsaların genel olarak ne durumda olduğunu, yani değer kazanıp kazanmadığını açıklamak için kullanılır. Aynı zamanda, piyasa yatırımcıların tutumları tarafından belirlendiğinden, bu terimler yatırımcıların piyasa hakkındaki hislerini ve sonraki eğilimler hakkında nasıl hissettiğini de belirtmektedir.
BOĞA PİYASASI NEDİR?
Boğa piyasası (bull market), pazarın bir süre içinde agresif bir şekilde yükselmesi ile tanımlanmaktadır. Piyasa yükselmeye başladığında, borsada giderek daha fazla açlık görülmeye başlanır. “Hadi borsaya para yatıralım çünkü yükseliyor” diye düşünen insan sayısının arttığını görürüz. Geniş bir yelpazedeki farklı faktörler boğa piyasasına katkıda bulunsa da, en büyükleri genellikle güçlü bir ekonomi ve yüksek istihdam seviyesidir. Mahfi Eğilmez'in ekonomi derslerinden alınmış aşağıdaki videoyu izleyerek de boğa piyasasına dair daha net fikir sahibi olabilirsiniz:
Basitçe söylemek gerekirse, boğa piyasası yükselen bir piyasayı ifade eder. Piyasa fiyatlarında sürekli bir artış gözlemlenir. Bu gibi zamanlarda, yatırımcılar genellikle yükselişin uzun vadede devam edeceğine inanmaktadırlar.
Boğa piyasası denmesinin sebebi ise boğanın saldırı esnasındaki yukarı doğru hareket etmesidir. Bu da yükselişi temsil eden bir piyasa metaforu olmuştur.
Boğa piyasasının en önemli örneklerinden birisi 2000'lerin başında altın piyasasının 800 USD/ONS seviyesinden 1900 USD/ONS seviyesine yükselmesi olarak gösterilebilir.
AYI PİYASASI NEDİR?
Ayı piyasası tanımı, boğa piyasasının tam tersidir ve piyasada karamsarlığa işaret eder. Piyasalar uzun bir süre düşüş trendinde kalır ve %20 aşağı yönlü bir hareketlilik görülür. Bu, ayı piyasasına işaret eder ve bu gerçekleştiğinde insanlar borsaya para yatırmaktan gerçekten korkmaya başlar. Bunun nedeni de insanların bu durumda nasıl yatırım yapacağını bilememeleridir. Bir ayı piyasası boyunca, ekonomi genellikle yavaşlar ve şirketler işçileri işten çıkarmaya başlar. Böylelikle işsizlik de artar.
Ayının kurbanlarına saldırma şekli nedeniyle bu piyasaya ayı ismi verilmiştir. Bir ayı saldırı sırasında aşağı doğru hareket ettiğinden metafora dönüşmüştür.
Genel olarak, ayı piyasası düşüş belirtileri gösteren bir piyasadır. Yatırımcılar hisse fiyatlarında görülen bu düşme eğiliminin en azından öngörülebilir bir gelecekte devam edeceğine inandığından ayı piyasası görülür. Ayrıca ayı piyasasında yatırım yapmak daha tehlikelidir, çünkü çoğu hisse senedi değer kaybeder. Bu durumda yatırımcıların çoğu paralarını piyasalardan çeker ve trend tersine dönene kadar parayı ellerinde tutarlar.
Ayı piyasalarının ne kadar süreceği duruma bağlı olarak değişir. Bazıları sadece birkaç hafta sürebilirken, bazıları yıllarca sürebilir. Hatta döngüsel olarak görülen bir ayı piyasası birkaç yıl bile sürebilir.
1926'dan bu yana 8 ayı piyasası görülmüştür. Uzunlukları değişkendi; biri 6 ay diğeri de neredeyse 3 yıl sürdü. En kötüsü ise S&P 500'de % 83'lük bir düşüş görüldüğü zamandı.
Ayı piyasasının en ünlü örneklerinden biri, yaklaşık üç ay süren ve % 29,6 düşüşle sonuçlanan 1987 yılında gerçekleşen Wall Street'teki Kara Pazartesi olayıdır. Kara Pazartesi, borsa geçmişindeki en büyük bir günlük yüzde düşüşünü ifade etmek için kullanılır. 19 Ekim 1987 tarihinde s&P 500 endeksinin yanında Dow Jones Endeksi % 22.61 düştü; 508 puan düşerek 1738.74 seviyesine geriledi. Dow Jones endeksinin bu zarardan çıkıp değerini geri kazanması 2 yıl sürdü.
BOĞA ve AYI PİYASALARININ ÖZELLİKLERİ
Bir boğa veya ayı piyasası durumu borsa fiyatları yönünde karakterize olmuş olsa da, yatırımcıların bilmesi gereken farklı özellikler de vardır. Aşağıda bu faktörlerin bazılarını sizin için açıkladık.
Arz-Talep Dengesi: Çoğu yatırımcı menkul kıymet almak isterken, bazıları satmak istemektedir. Sonuç olarak, yatırımcılar uygun sermaye elde etmek için rekabet ettikçe hisse fiyatları artacaktır. Bir ayı piyasasında ise hisse satın almaktan çok hisse satışı gerçekleştiği için bu durumun tersi geçerlidir. Talep arzdan önemli ölçüde düşüktür ve sonuç olarak hisse fiyatları düşmektedir.
Yatırımcı Psikolojisi: Piyasa davranışları, bireylerin bu davranışı nasıl algıladıklarından etkilendiğinden yatırımcı psikolojisi ve hissiyatı piyasanın yükselip yükselmeyeceğini de etkiler. Borsa performansı ve yatırımcı psikolojisi birbirlerine bağımlıdır. Boğa piyasasında yatırımcılar isteyerek kar elde etmeyi umarlar. Bir ayı piyasası sırasında, yatırımcılar paralarını hisse senetlerinden ve sabit getirili menkul kıymetlerden çekmeye başladıkları için borsada olumlu bir hareket beklerken piyasa hissiyatı da negatiftir. Özetle, borsa fiyatlarındaki düşüş yatırımcının güvenini sarsmakta ve bu da yatırımcıların paralarını piyasadan uzak tutmasına neden olmaktadır.
Ekonomik Faaliyetteki Değişim: İşletmelerin borsada işlem gören hisse senetleri, ekonomiye katkıda bulunduğundan borsa ve ekonomi arasında güçlü bir ilişki vardır. Tüketicilerin yeterli harcamayı yapmamasıyla birlikte bir işletmenin kar edememesi zayıf bir ekonomiye işarettir. Bu da ayı piyasasıyla ilişkilidir. Kardaki bu düşüş, piyasa değerlerini doğrudan etkiler. Boğa piyasasında ise tam tersine, insanlar harcayacak paraya sahip olduklarından ve harcamaya istekli olduklarından ekonomiyi harekete geçirirerek güçlendirirler.
Pazar Değişimlerini Ölçmek: Piyasanın boğa mı yoksa ayı mı olduğunu belirleyen temel unsur, sadece piyasanın belirli bir olaya verdiği karmaşık tepki değil, aynı zamanda uzun vadede nasıl bir performans gösterdiğidir. Küçük hareketler sadece kısa vadeli bir eğilimi veya pazar düzeltmesini temsil eder. Bir boğa veya ayı piyasası olup olmadığını anlamak için uzun bir süre beklemek gerekir.
Hem ayı hem de boğa pazarları yatırımlarınız üzerinde büyük bir etkiye sahip olacağından herhangi bir yatırım kararı verirken piyasanın hangi durumda olduğunu anlamak biraz vakit alabilir. Fakat unutmayın ki uzun vadede borsa daima olumlu bir getiri sağlar.
Kaynaklar:
www.ruleoneinvesting.com
www.investopedia.com
www.thebalance.com