SPEKÜLATÖR KİMDİR?

Spekülatör, uzun vadeli yatırım yapan yatırımcıları geride bırakmak için çeşitli stratejiler kullanan, yükselen ve düşen borsalarda kısa zaman içerisinde işlem yaparak risk alan kişidir.

Bir spekülatör, aldığı riski dengeleyecek kadar büyük oranda kazanç elde etme umuduyla gelecekteki fiyat hareketlerini öngörme konusunda risk alır. Aşırı risk alan spekülatörlerin piyasada tutunması genellikle pek sürmez. Spekülatörler; pozisyon, stop-loss emirleri ve alım satım performanslarının istatistiklerini takip etme gibi çeşitli stratejiler kullanarak uzun vadeli riskler üzerinde kontrol sahibi olurlar. Spekülatör olmak için en az birkaç yıllık bir borsa deneyimi ve yüksek borsa bilgisi gerekir.

Spekülatörlerin Özellikleri

Spekülatörler fiyat değişikliklerini tahmin etmeye ve bir varlıktaki fiyat hareketlerinden kar elde etmeye çalışır. Her piyasada farklı türde spekülatörler bulunur. Örneğin, bireysel yatırımcılar fiyat değişikliklerinden kazanç sağlama niyetiyle kısa bir süre için bir finansal araç satın alarak spekülatör olabilirler. Piyasa yapıcılar da spekülatör olarak kabul edilebilir, çünkü piyasa katılımcılarına karşı zıt bir pozisyondalardır ve ask/spread farkı sayesinde kar elde ederler. Bazı tescilli ticaret firmaları da spekülatör olarak kabul edilebilir, çünkü menkul kıymet satın almak için kaldıraç kullanırlar ve fiyatlardaki değişikliklerden kar elde ederler.

Spekülatörler, geleneksel bir yatırımcıdan daha kısa bir zaman diliminde işlem yaparlar. Örneğin, eğer bir kişi 20 güçlü şirket satın alır ve şirketlerin iyi performans göstermeye devam edeceklerini varsayarak en az 10 yıl boyunca bu şirketlerin hisse senetlerini elinde tutmayı planlıyorsa bu kişi kendisine yatırımcı diyebilir. Öte yandan bir spekülatör, tüm portföy sermayelerini birkaç hisse senedi veya vadeli işlem sözleşmesi satın almak için kullanabilir ve önümüzdeki birkaç gün, hafta veya ay içinde bu varlıkların yükselmelerini bekleyebilir.

Spekülatörler, kısa süreliğine varlık satın alan ve fiyatındaki değişikliklerden kar elde etmek için stratejiler kullanan gelişmiş yatırımcılar veya traderlardır.
Spekülatörler piyasalar için önemlidir, çünkü likidite sağlarlar ve piyasa riskini üstlenirler. Diğer taraftan, spekülatörler tarafından gerçekleştirilen alım/satım işlemleri bir varlığın fiyatını sürdürülemez seviyelere çekerse bu durum bir piyasa balonuyla sonuçlanabilir. Bu da piyasalar üzerinde olumsuz bir etkiye neden olur.

Spekülatörlerin Piyasaya Etkisi

Bir spekülatör belirli bir varlığın değerinin artacağına inanıyorsa, varlığın mümkün olduğunca büyük bir kısmını satın almak isteyebilir. Talepte artışa işaret ettiği düşünülen bu durum, söz konusu varlığın fiyatını yükseltir. Bu faaliyet piyasada olumlu bir işaret olarak görülürse, diğer yatırımcılar da aynı varlığı satın alarak fiyatları daha da yukarı çekebilir. Bunun sonucunda, spekülasyon sonucu bir piyasa balonu ortaya çıkarak olumsuz etkilere yol açabilir.

Aynı durum tam tersi fiyatlandırmalarda da yaşanabilir. Bir spekülatör düşüş trendinin ufukta olduğuna veya bir varlığın şu anda aşırı fiyatlandığına inanıyorsa, fiyatlar yüksekken o varlığı mümkün olduğu kadar satmaya çalışırlar. Bunun sonucunda varlığın fiyatı düşmeye başlar. Diğer yatırımcılar da benzer şekilde hareket ederse, piyasadaki aktivite istikrar kazanana kadar fiyat düşmeye devam eder.

Bu şekilde birçok yatırımcı zaman zaman spekülatör rolünü üstlenir. Özellikle aşırı inişli çıkışlı piyasa fiyatları karşısında akıntıya kapılabiliyorlar. Bu yatırımcılar uzun vadeli yatırımcı olma niyetiyle pozisyonlarını başlatmış olsalar da, sadece diğer insanların alım/satım yaptığını düşünerek alım/satıma başlayarak bilmeden spekülasyon yapmaya başlayabilirler.

Spekülasyon Örnekleri

Spekülasyonu tarihsel bir örnekle netleştirelim:

Piyasaların açık bir şekilde spekülasyona maruz kaldığı durumlar vardır. En eski ve en ünlülerden birisi 1630'ların Hollanda lale pazarıydı. Lale, 16. yüzyılın ortalarında Konstantinopolis'ten Hollanda'ya geldi ve tanıtıldı. Ardından çok hızlı bir süre içerisinde lale çok zenginler arasında bir statü sembolü oldu ve daha sonra orta sınıflar arasında da biraz yükselmeye başladı. Charles Mackay'a göre, 1634 yılına kadar lale, bütün servet adamlarında kötü bir zevkin kanıtı olarak kabul edilinceye kadar her yıl itibarını artırmaya devam etti. 1630'dan sonra lale fiyatları sadece şıklığı veya lüksü değil, aynı zamanda spekülasyonları da yansıtıyordu. İnsanlar fiyat değişiklikleri konusunda adeta kumar oynamaya başladılar. İnsanlar spekülasyonlara katılmaya ve düşük fiyatlarda piyasaya girmeye çalıştıkça fiyatlar yükseldi ve piyasa kendi kendisini inşa etmiş oldu. İnsanlar ise sadece diğer insanların da bu derecede saçma fiyatlar ödemeye istekli olacağını düşündükleri için lalelere gülünç fiyatlarla ödeme yaptılar. Örneğin, bir tek lale soğanı on iki dönüm arazi ile takas ediliyordu. Bazıları bir lale için at arabasını, atlarını ve ciddi miktarda nakit parasını veriyordu.

Boğalar, yani fiyatların yükselmesini bekleyenler 1636 yılına kadar lale piyasasını yönetti. Hollandalılar, lale soğanlarının gerçekten alınıp satılmaya değip değmeyeceğini merak etmeye başladığında oluşan piyasa balonu kaybolmaya başladı ve lale soğanları piyasadan geri çekildi. Bunun ardından piyasa önceye zirveye çıktı, sonra düşmeye başladı. Piyasalardaki ani fiyat düşüşlerinin arkasında (spekülatif bir durum varsa) söz konusu varlığın fiyatının yüksek olmasının herhangi bir nedeninin olmadığını anladıklarında gerçekleşir. Lale soğanlarının fiyatları gerçekçi bir değere ulaşana kadar düştü, bu da tek bir lale soğanının neredeyse değersiz olduğu anlamına geliyordu. [1]

Aynı zamanda 1929'daki ekonomik kriz gibi spekülatörlerin piyasa çöküşlerinin sebebi olduğuna dair geleneksel bir görüş var. Ancak hiçbir grup böyle krizlerde tek başına suçlanamaz. Piyasalar, hepsi farklı zaman dilimleri ve gündemleri olan birçok katılımcıdan oluşur. Hemen hemen tüm katılımcılar satmayı seçmeden hisse senedi alım satım katılımcılarının katılımı olmadan muazzam bir borsa artışı gerçekleşemez. Fiyatlar arttıkça, bazı yatırımcılar genellikle spekülatörler haline gelerek daha fazla yatırım yapmaya başlarlar. Bu yatırımcılar genellikle marjlara yatırım yaparlar ve daha ihtiyatlı olan sürü psikolojisinin dayattığı yatırım stratejilerinden kaçınırlar. Sonuç olarak, aşırı spekülasyonlar ortaya çıkar ve fiyatlar çok kısa bir süre içinde çok yükseğe çıkar. Sermaye tükendiğinde de kimse hisse satın almaya devam edemez ve böylece spekülatörler satış yapmaya başlarlar. Aynı şey piyasa düştüğünde de gerçekleşebilir. Spekülatörler ve yatırımcılar hiçbir satıcı kalmayıncaya kadar satış yaparlar ve piyasa tekrar yükselmeye başlar.

Speakülasyonun Avantajları ve Dezavantajları

Spekülatörler bazen piyasa düşüş trendleri sırasında kötü bir şöhrete sahip olurlarken bir yandan da borsa için oldukça gereklilerdir. Spekülatörler, kar elde etmek için fiyat hareketlerini tahmin etmeye çalışarak hisse senedi alıp satarlar. Birçok trader ve yatırımcı bu kategoriye girer.

Piyasalar, dünyanın dört bir yanından toplanan ve sürekli değişen bilgilere dayanarak değişim gösterir. Fiyat değişikliğinin temel nedenlerinden birisi arz ve talep meselesidir. Spekülatörler bir hisse senedinde fiyat artışının gerekli olduğunu düşünürlerse limitleri, toleransları veya riskleri dahilinde olabildiğince fazla o hisseyi satın almaya çalışacaklardır. Hisse arzı sınırlı olduğu için spekülatörlerin alımlarındaki artışlar hisse senedinin fiyatının yükselmesine yol açar. Bu senaryonun tam tersi de geçerlidir. Spekülatörler sadece hisse senedi fiyatının hareketine ve bundan kâr elde etme olasılıklarına odaklanır.

Spekülatörler hisse senedi fiyatlarını kendi lehine artırmaya ve yatırımcıların kar elde etmelerine neden olabileceğinden bu yatırımcılar için iyi bir şeydir. Ayrıca spekülatörler piyasalara likidite sağlarlar. Spekülasyonların dezavantajı, fiyat hareketlerinin genellikle abartılı şekilde gerçekleşmesidir. Spekülasyonlar fiyatları yıkıcı bir şekilde artırabilir ya da düşürebilir. Bu da büyük ekonomik kayıplara yol açabilir.

Kaynaklar:

[1]http://ingrimayne.com/econ/Financial/Speculators.html
https://budgeting.thenest.com/speculators-stock-market-23652.html